Oorzaken en risicofactoren zijn langdurige blootstelling aan onder nul graden Celsius, vooral bij natte of winderige omstandigheden, onvoldoende beschermende kleding en alcohol- of druggebruik. Risicogroepen zijn onder meer ouderen, mensen met diabetes of vaatziekten en personen met verminderde circulatie of gevoeligheid voor kou. Ook lichamelijke inspanning bij koude omgevingen en bepaalde medicijnen kunnen het risico vergroten.
Pathofysiologie: bij koudeletsel bevriezen weefsels; ijs kristallen kunnen cellen beschadigen en de vaatwand aantasten. Dit leidt tot ischemie, ontsteking en mogelijk continue weefselafsterving. Bij herwarming kan verdere schade ontstaan door ontsteking, zwelling enijsreliëf, vooral als het gebied opnieuw bevriest. De ernst hangt af van de duur en intensiteit van de blootstelling en van de temperatuur.
Klinische presentatie en classificatie: vroege tekenen zijn koude sensatie, prikken en gevoelloosheid. Frostnip of milde koudeletsel verdwijnt meestal met warming. Bij frostbite is de huid bleek of wit, gevoelloos en hard; na warming kunnen blaren ontstaan en kan er necrose optreden bij diepe letsels. Trench foot presenteert zich met pijn, zwelling en vochtige huid, mogelijk met ulceratie bij langdurige blootstelling aan koud natte omstandigheden.
Behandeling: in alle gevallen zo snel mogelijk naar een warmer, droge omgeving. Warming gebeurt geleidelijk in 37–39 °C water voor 15–30 minuten. Ruwen of wrijven moet vermeden worden om weefselschade te voorkomen; pijnstilling kan nodig zijn. Blaren bij frostbite worden meestal intact gelaten; veroorzaakt blaarvorming verergert niet. Tetanusprofylaxe en wondzorg zijn onderdeel van de behandeling; bij tekenen van infectie of ernstige diepe letsels is verdere medische evaluatie vereist.
Preventie en prognose: passende kleding en schoeisel, droog houden, beschermende staat tegen wind en natte omstandigheden, en beperken van alcoholgebruik verminderen het risico. De prognose varieert: milder frostnipgenezing treedt meestal zonder blijvende schade op, terwijl diepe frostbite kan leiden tot blijvende gevoelloosheid, pijn, koude gevoeligheid of amputation. Snelle herkenning en behandeling verbeteren het resultaat.