geleidelijk

Geleidelijk is een Nederlands woord dat als bijwoord wordt gebruikt om aan te geven dat iets in stapjes gebeurt of zich over een langere periode ontwikkelt. Het drukt uit dat veranderingen langzaam maar gestaag plaatsvinden, zonder plotselinge sprongen. Geleidelijk kan ook als bijvoeglijk naamwoord voorkomen, bijvoorbeeld in 'een geleidelijk proces' of 'een geleidelijke verandering', waar het dezelfde betekenis van langzamerhand voortschrijdend aangeeft.

Voorbeelden: 'Het project verloopt geleidelijk.' 'De temperatuur stijgt geleidelijk.' 'Geleidelijk aan wist hij de weg te vinden.'

Geleidelijk benadrukt continuïteit en progressie in de tijd. Het koppelt aan een gevoel van verbetering of verandering die zich in kleine stappen voltrekt. Het is vaak de tegenhanger van woorden zoals plotseling, abrupt of snel, die op een duidelijke sprong wijzen.

Etymologie en verwante termen: het woord is van oudsher Nederlands. Het is verwant aan Franse en Duitse uitdrukkingen die langzame progressie aanduiden, en heeft zulke concepten in veel Germaanse talen. In het dagelijks taalgebruik zijn synoniemen en verwante uitdrukkingen onder meer stapsgewijs, langzaamaan en gradueel (in technische context). De eveneens gebruikelijke uitdrukking 'geleidelijk aan' benadrukt de voortgang in de loop van de tijd.