gevoelloos

Gevoelloos is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat normaal gesproken betekent zonder gevoel, zonder affectie of zonder empathie. Het kan verwijzen naar een lichamelijke toestand waarbij iemand minder of geen gevoelswaarneming heeft, maar vooral wordt gebruikt in morele of emotionele contexten, bijvoorbeeld wanneer iemand ongevoelig reageert op het lijden van anderen.

Etymologisch is gevoelloos opgebouwd uit voelen (gevoel) en het negatief samengestelde achtervoegsel -loos, met de prefix ge- die bijvoeglijke vormen oplevert. De term is al lange tijd in gebruik in zowel gesproken als geschreven taal en heeft zowel een zuiver descriptieve betekenis als een pejoratieve lading, afhankelijk van de context.

In het dagelijks taalgebruik komt gevoelloos veel voor om tegenovergestelde kenmerken te beschrijven, zoals warmte, medeleven en gevoeligheid. Het kan verwijzen naar een karaktertrek, een concrete handeling of een situatie waarin weinig empathie of compassie wordt getoond. In literaire en journalistieke teksten wordt het vaak gebruikt om kritiek te leveren op menselijk gedrag, maar het blijft een subjectieve evaluatie; wat voor de een gevoelloos lijkt, kan voor een ander handelswijze zijn gezien als noodzaak of rationaliteit.

In de psychologie en geneeskunde wordt gevoelloosheid soms gebruikt als metafoor voor emotionele numbness of affectieve vlakheid, die kan voorkomen bij diverse aandoeningen zoals depressie, traumatisering of dissociatie. Het onderscheid tussen emotioneel gevoelloos en lichamelijk gevoeld kan daarbij belangrijk zijn; gevoelloosheid op zichzelf is geen klinische diagnose, maar kan onderdeel zijn van een bredere psychische toestand die professionele aandacht vereist.

Synoniemen en verwante termen zijn onder meer onverschillig, koud, kil en onempathisch; tegenovergestelde termen zijn gevoelig, empathisch en medelevend.