zonblootstelling

Zonblootstelling verwijst naar het in contact komen met zonnestraling, met name ultraviolette (UV) straling van de zon. UV-straling bestaat uit UVA en UVB. UVA dringt diep in de huid en draagt bij aan huidveroudering en het risico op huidkanker, terwijl UVB de opperhuid beïnvloedt en verantwoordelijk is voor zonnebrand en een rol speelt bij vitamine D-synthese. Samen vormen UVA en UVB de belangrijkste oorzaken van zongerelateerde huidbeschadiging.

Effect op de gezondheid: een matige blootstelling aan zonlicht kan bijdragen aan vitamine D-synthese en mogelijk een betere stemming en slaap-waakritme. Overmatige blootstelling verhoogt echter het risico op zonnebrand, vroegtijdige huidveroudering en huidkanker, waaronder basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom. Langdurige UV-straling kan ook oogschade veroorzaken, zoals cataract en fotokeratitis.

Factoren die de blootstelling bepalen, zijn onder meer tijdstip van de dag, seizoen en geografische locatie, hoogte, reflectie van oppervlakte zoals sneeuw of water, en huidtype. Personen met een lichte huid hebben doorgaans minder UV-bescherming nodig voordat schade optreedt dan mensen met een donkerdere huid. Medicijnen of bepaalde aandoeningen kunnen de gevoeligheid voor UV-straling verhogen.

Bescherming en aanbevelingen: gebruik een breed-spectrum zonnebrandcrème met SPF 30 of hoger en breng deze ruim voldoende aan; herhaal bij zweten of zwemmen. Draag beschermende kleding, een hoed en zonnebril en zoek schaduw tussen de uren dat de zon het krachtigst is. Vermijd tanning beds. Voor vitamine D geldt dat korte, gematigde blootstelling meestal voldoende is; bij risico op een tekort kan een arts adviseren over voeding of supplementen.

Specifieke doelgroepen zoals kinderen, ouderen en zwangere vrouwen hebben vaak extra bescherming nodig; volg lokale richtlijnen en zon-UV-advies.