bepalen

Bepalen is een werkwoord in het Nederlands met de kernbetekenis vaststellen, bepalen of afleiden wat het gevolg, de waarde of de grens van iets is. Het verwijst naar een proces waarbij informatie wordt verzameld en geanalyseerd om tot een oordeel of besluit te komen. Het kan ook betekenen dat men vastlegt wie wat wanneer doet of wat mag.

In verschillende contexten heeft bepalen verschillende nuances. In het dagelijks taalgebruik gebruik je het bij het kiezen of besluiten: bijvoorbeeld “We moeten een datum bepalen” of “We moeten bepalen waar we eten.” In wetenschappelijke en wiskundige contexten betekent bepalen vaak door meting of berekening vaststellen welke waarde of welke parameter geldt, bijvoorbeeld “de waarde van x bepalen” of “de nulpunten van een functie bepalen.” In beleids- of juridische taal betekent bepalen het vaststellen van wat geldt of wat de voorwaarden zijn, zoals “de termijn bepalen” of “de regels bepalen wat mag.”

Bepalen benadrukt doorgaans het proces van besluitvorming of berekening; vaststellen legt meestal een feit of uitkomst vast die als zeker of officieel wordt beschouwd. Verwante begrippen zijn vaststellen, vastleggen en afleiden, maar bepalen wordt vaker gebruikt voor het geven van richting of het formuleren van criteria.

Vervoeging: ik bepaal, jij bepaalt, wij bepalen; verleden tijd: ik bepaalde; voltooide tijd: ik heb bepaald.

Zie ook: bepaling en aanverwante termen zoals vaststellen en vastleggen.