oordeel

Het oordeel is een Nederlands zelfstandig naamwoord met meerdere betekenissen. In het dagelijkse taalgebruik verwijst het naar een persoonlijke mening of beoordeling: men kan een oordeel vellen over een film, een prestatie of een situatie. Het kan ook wijzen op een formele beslissing of uitspraak in juridische of administratieve context. In zo’n context worden vaak termen als uitspraak of vonnis gebruikt, maar het woord oordeel kan wel degelijk verwijzen naar het besluit van een rechtbank of commissie.

Het woord is afgeleid van het werkwoord oordelen, dat betekent een mening vormen of iets als waar of juist beschouwen. Daarmee drukt het zowel een cognitieve handeling als een waardeoordeel uit.

In het dagelijks verkeer ligt de nadruk vaak op subjectieve evaluatie, terwijl in formele situaties het oordeel soms op vaststaande criteria berust. Synoniemen zijn beoordeling, inschatting en mening; verschil met oordeel ligt vooral in de connotatie: oordeel heeft vaker een normatieve of evaluatieve lading.

In de filosofie en logica verwijst een oordeel naar een mentale uitspraak die een onderwerp een predicaat toekent, bijvoorbeeld “De bloem is geel”, een structuur van subject en predicaat.

Bewustwording van bias is bij het geven van een oordeel belangrijk: oordelen kunnen beïnvloed zijn door vooroordelen, informatie en context. Desondanks speelt het oordeel een centrale rol in communicatie, besluitvorming en kritiek.