afleiden

Afleiden is een Nederlands werkwoord met verschillende, verwante betekenissen die draaien om het leiden weg, afleiden of afleiden uit iets. In het dagelijks taalgebruik betekent afleiden meestal het trekken van een conclusie uit beschikbare informatie, data of bevindingen. In formele contexten spreekt men vaak van afleiden uit bewijs of uit premissen.

Etymologisch komt afleiden van af- (weg) en leiden (naar een conclusie, resultaat of afleiding). De combinatie duidt het proces aan waarbij iets van iets anders wordt afgeleid, of waarbij een gevolg uit een oorzaak wordt afgeleid.

In verschillende vakgebieden heeft afleiden specifieke toepassingen. In logica en redeneerkundig werk betekent het het deductieproces: uit gegeven premissen wordt een conclusie afgeleid. In linguïstiek en taalkunde verwijst afleiden naar woordvorming: een afleiding is een afgeleid lexicaal item, ontstaan door affixering of andere morfologische processen. In de wiskunde betekent afleiden het differentiëren van een functie; de uitkomst is de afgeleide. Het werkwoord wordt dan gebruikt als: een functie afleiden, de afgeleide bepalen.

Daarnaast heeft afleiden ook omgangstaalbetekenissen zoals iemand van een taak afleiden of afleiden van de aandacht, wat betekent afleiden of afleiden iemand af van focus of doel. In al deze toepassingen behoudt afleiden het kernidee van een proces waarbij een nieuw resultaat of afgeleid object voortkomt uit een andere bron.

Zie ook: afleiding, afgeleide, afleiding uit premissen.