deductieproces

Deductieproces, of deductieve redenering, is het proces waarbij uit algemene regels of premissen een specifieke conclusie wordt afgeleid. Bij deductie is de conclusie logisch noodzakelijk gegeven de premissen en de regels van inferentie die worden toegepast. Deductie onderscheidt zich van andere vormen van redeneren zoals inductie en abductie, die leiden tot probabilistische of verklaringsgerichte conclusies.

Een deductief argument bestaat uit premissen en een conclusie. De geldigheid beoordeelt of de conclusie volgens de regels van inferentie volgt uit de premissen. Een argument is geldig als de conclusie volgt uit de premissen, onafhankelijk van de waarheidswaarde van die premissen. Als de premissen ook waar zijn, is het argument bovendien sound (klank), wat betekent dat de conclusie ook werkelijk waar is.

Veelgebruikte vormen zijn formele deductie en natuurlijke deductie. In formele systemen zoals predicatenlogica worden regels van inferentie strikt vastgelegd; in natuurlijke deductie worden doorgaans minder formele, maar wel duidelijke regels gevolgd. Typische inferenties zijn modus ponens, modus tollens en syllogismen. Wiskundige bewijzen zijn voorbeelden van streng deductief redeneren.

Toepassingen en beperkingen: deductie wordt gebruikt in wiskunde, computerwetenschappen, formele verificatie en filosofisch redeneren. Deductie vereist duidelijke premissen en precieze regels; onjuiste aannames of onduidelijke premissen kunnen leiden tot ongeldig of onbetrouwbaar resultaat. In tegenstelling tot inductie kan deductie geen nieuwe generalisaties uit gegevens afleiden, maar levert zekerheid binnen een gegeven systeem.

Historisch gezien gaat deductief redeneren terug tot de Griekse logica; in de moderne wiskunde en informatica zijn formele deductiesystemen ontwikkeld door denkers als Frege, Hilbert en Gentzen.