systeem

Systeem is een begrip dat verwijst naar een samenhangend geheel van onderdelen die met elkaar in wisselwerking staan en samen een doel of functie vervullen. Het woord komt uit het Franse système, met wortels in het Latijnse systēma en het Griekse systēma. In het Nederlands wordt het zowel in technische als in algemene contexten gebruikt.

Een systeem heeft kenmerken zoals structuur, functies, grenzen en een omgeving. De onderdelen vormen een netwerk van relaties; eigenschappen ontstaan uit de interactie tussen delen en kunnen niet volledig worden afgeleid uit afzonderlijke componenten. Systemen kunnen open zijn, in wisselwerking met hun omgeving, of relatief gesloten. In veel systemen spelen controle en informatie een centrale rol, en feedbackmechanismen reguleren gedrag.

Er bestaan verschillende theoretische benaderingen van systemen. General systems theory, gepresenteerd door Ludwig von Bertalanffy, zoekt naar gedeelde principes over diverse domeinen. Cybernetica bestudeert regulering, communicatie en besturing via feedback. Systemen worden vaak gemodelleerd met systeemdynamica of andere wiskundige modellen om veranderingen in tijd te beschrijven.

Toepassingen en typen: biologische systemen zoals het ademhalings- of zenuwstelsel functioneren als geïntegreerde netwerken; technische systemen zoals machine- en informatiesystemen bestaan uit hardware en software; sociale systemen zoals organisaties, markten en rechtsstelsels handelen op basis van normen en regels; ecologische systemen vormen netwerken van organismen en hun omgeving.

Het begrip wordt ook in het dagelijks taalgebruik toegepast op concrete systemen zoals een computersysteem, een informatiesysteem of een administratief systeem. Systemdenken en systeemtheorie worden gebruikt in engineering, management en de sociale wetenschappen om complexiteit te begrijpen en samenhang te verbeteren.