generalisaties

Generalisaties is het proces waarbij op basis van specifieke waarnemingen, voorbeelden of regels een bredere uitspraak of regel wordt geformuleerd die voor meerdere gevallen geldt. Het begrip wordt in verschillende vakgebieden gebruikt en is zowel een logisch als een empirisch instrument.

In logica en epistemologie verwijst generalisatie naar het veralgemenen van concrete gevallen tot een algemene stellingsvorm. Dit gebeurt vaak door inductie, waarbij men uit voldoende waarnemingen een algemene regel afleidt. De legitimiteit van zulke generalisaties hangt af van representativiteit, voldoende bewijs en probabilistische betrouwbaarheid; filosofisch gezien brengt inductie het probleem van de onderbouwing van algemene verwachtingen met zich mee.

In wetenschappelijk onderzoek draait generaliseerbaarheid om de externe validiteit: in welke mate bevindingen uit een steekproef gelden voor de bredere populatie en voor andere contexten. Belangrijke factoren zijn de selectie van respondenten, de steekproefomvang, meetfouten en contextuele variabelen. Een veelvoorkomend risico is overgeneralisatie of hasty generalization, het trekken van brede conclusies uit te weinig of niet-representatieve gegevens.

In taalkunde en cognitieve wetenschappen beschrijven generalisaties regelmatigheden in taal of cognitieve processen. Ze vormen vaak uitgangspunten voor theorieën over leerprocessen en grammaticale consistentie, mits ze ondersteund worden door voldoende gegevens en corrigeren kunnen worden door tegenvoorbeelden.

In statistiek en machine learning is generalisatie het vermogen van een model om goed te presteren op nieuw, niet eerder geziene data. Overfitting leidt tot slechte generalisatie; evaluatie gebeurt via aparte test- of valide datasets en methoden als cross-validatie.