validiteit

Validiteit is de mate waarin een meetinstrument of onderzoeksontwerp daadwerkelijk meet wat het beoogt te meten en de daarmee getrokken conclusies recht doen aan het doel. Het concept verwijst naar de betekenis en bruikbaarheid van scoreinterpretaties; een instrument kan betrouwbaar zijn (consistent in meting) terwijl de interpretatie van de scores toch onjuist is als de validiteit ontbreekt.

Er bestaan verschillende vormen van validiteit die elkaar aanvullen. Inhoudelijke validiteit (inhoudsvaliditeit) gaat over de representativiteit van de testinhoud ten opzichte van het domein dat men wil meten. Constructvaliditeit onderzoekt of het instrument inderdaad het theoretische construct meet, en of de scores samenhangen met gerelateerde constructen (convergente validiteit) en juist nicht samenhangen met afwijkende constructen (discriminante validiteit). Criteriumvaliditeit meet de relatie met een extern criterium en wordt onderverdeeld in gelijktijdige (concurrente) validiteit en voorspellende validiteit.

Andere vormen omvatten ecologische validiteit, die aangeeft in hoeverre de bevindingen generaliseerbaar zijn naar realistische situaties. In experimenteel onderzoek spelen ook interne validiteit (causaliteit binnen de studie) en externe validiteit (generaliseerbaarheid van de resultaten) een rol. Validiteit is contextafhankelijk: welke vormen van validiteit het meest relevant zijn, hangt af van het beoogde gebruik van de meting.

Evaluatie en verbetering van validiteit vereisen bewijs uit meerdere bronnen, zoals deskundigenbeoordelingen, pilootesten, correlaties met relevante criteria en statistische analyses (bijv. factoranalyse). Reliability ofwel betrouwbaarheid is een voorwaarde maar garandeert op zichzelf geen validiteit; beide begrippen samen bepalen de kwaliteit van meetresultaten.