Constructvaliditeit

Constructvaliditeit verwijst naar de mate waarin een meetinstrument daadwerkelijk het theoretische construct meet waarvoor het bedoeld is. Een construct is vaak een latent fenomeen zoals intelligentie, depressie of motivatie, dat niet direct waarneembaar is maar via symptomen of items wordt afgeleid. Daarom wordt constructvaliditeit beoordeeld door te kijken of de verzamelde data consistent zijn met het theoretische model van het construct.

Het begrip ontstond in de literatuur van de psychometrie, met als invloedrijke bijdrage Cronbach en Meehl (1955), die betoogden dat validiteit afhankelijk is van het hele nomologische netwerk van verwachte relaties tussen het construct en andere variabelen. In de praktijk wordt constructvaliditeit aangetoond door verschillende bewijslagen die samen het begrip dragen. Inhoudelijke validiteit (inhoudsvaliditeit) kijkt of de items representatief zijn voor het construct; convergente validiteit toont hoge correlaties met andere meetinstrumenten die hetzelfde construct beogen; discriminante validiteit toont lage correlaties met metingen van andere, ongerelateerde constructen; en criteriale validiteit (predictive of concurrent) beoordeelt of de meting gerelateerd is aan relevante uitkomsten.

Methoden om constructvaliditeit te onderzoeken omvatten factoranalyse (exploratieve en confirmatieve) om de onderliggende structuur te toetsen, en modellen zoals de multitrait-multimethod matrix om convergente en discriminante validiteit tegelijk te evalueren. Een modern kader is het nomologische netwerk: relaties tussen het doel-construct en verwante en tegenstellende constructen worden theoretisch voorgesteld en empirisch getest.

Constructvaliditeit is een continu proces van bewijsverzameling en interpretatie, en vereist aandacht voor steekproefgrootte, meetfouten en invariantie tussen groepen.