oorzaak

Oorzaak is een zelfstandig naamwoord in het Nederlands dat verwijst naar de factor, gebeurtenis of proces dat leidt tot een bepaald gevolg. Het woord wordt in allerlei disciplines gebruikt, van alledaags taalgebruik tot wetenschap, geneeskunde en recht.

In veel contexten onderscheidt men tussen oorzaken en gevolgen. Een oorzaak is wat een gebeurtenis of toestand teweegbrengt; het gevolg is het resultaat. Een oorzaak kan direct (onmiddellijk) zijn, of indirect en onderdeel van een keten van oorzaken. Het kan verder bestaan uit meerdere factoren die samen een gevolg veroorzaken.

Het begrip oorzakelijkheid of causaliteit beschrijft de relatie waarin de aanwezigheid van de oorzaak de kans op het gevolg vergroot. In de praktijk wordt vaak gesproken over directe oorzaken, indirecte oorzaken, hoofd- en bijfactoren, en omgevings- of structurele oorzaken. In medisch, technisch of juridisch taalgebruik kan men strikte definities hanteren.

Oorzaak versus reden: rede verwijst meestal naar beweegreden of motivatie achter een handeling, terwijl oorzaak betrekking heeft op factoren die een gebeurtenis veroorzaken.

Veelgebruikte uitdrukkingen zijn onder meer oorzaken en gevolgen, de oorzaak achter iets zoeken, de oorzaak van het probleem achterhalen en oorzakelijkheid. Voorbeelden: De brand is veroorzaakt door een kortsluiting. De oorzaak van de file was een ongeval. De arts concludeerde dat de hoofdpijn werd veroorzaakt door uitdroging.