Pijn

Pijn is een subjectieve ervaring die bestaat uit een onaangename sensorische en emotionele beleving die gepaard kan gaan met weefselbeschadiging of met een risico daarop. Pijn verschilt sterk tussen personen en kan zowel fysiologisch als psychisch worden beïnvloed. In de medische literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen acute pijn, die kortdurend is en vaak een signaalfunctie heeft, en chronische pijn, die langer dan drie tot zes maanden aanhoudt.

Pijnsoorten worden vaak onderscheiden naar oorzaak en aard. Nociceptieve pijn ontstaat door weefselbeschadiging en kan somatisch (huid, spieren, gewrichten) of viscerale (organen) oorsprong hebben. Neuropathische pijn wordt veroorzaakt door zenuwbeschadiging of -functiestoornissen. Centrale pijn ontstaat door veranderingen in het centrale zenuwstelsel, zoals centrale sensitisatie. Daarnaast wordt ook gesproken van nociplastische pijn, waarbij pijnverwerking in de hersenen verstoord raakt zonder duidelijke tissue schade.

Pijnprocessen hebben zowel perifere als centrale componenten. Nociceptoren reageren op schadelijke stimuli en sturen signalen via A-delta en C-vezels naar het ruggenmerg. Via de spinothalamische route worden signalen naar de thalamus en de sensorische cortex geleid. De ervaren pijn wordt bovendien beïnvloed door cognitieve en emotionele factoren en door endogene pijnstillers die via descendente paden actief kunnen zijn.

Beoordeling en behandeling van pijn zijn doorgaans multidisciplinair. Beoordeling omvat anamnese, lichamelijk onderzoek en pijnschaalgebruik (bijv. 0-10-numeric of visuele analoge schaal) met aandacht voor locatie, aard, duur, uitlokkende en verlichtende factoren en impact op functioneren en welzijn. Behandeling is vaak biopsychosociaal en kan bestaan uit niet-farmacologische maatregelen (beweging, fysiotherapie, cognitieve gedragstherapie, mindfulness, ontspanning) en farmacologische middelen (paracetamol, NSAID’s, adjuvante medicatie zoals SNRI’s of anticonvulsivants). Opioïden worden voorzichtig overwogen bij ernstige pijn en onder strikte begeleiding. In refractaire gevallen kunnen interventies zoals zenuwblokkades of neuromodulatie worden ingezet.