Pijnprocessen

Pijnprocessen zijn de neuronale, hormonale en psychologische processen die ten grondslag liggen aan pijnervaring. Pijn is zowel een sensorische prikkel als een subjectieve beleving en dient als waarschuwing voor schade. Pijn kan nociceptief zijn door weefselbeschadiging, neuropathisch door schade of disfunctie van het zenuwstelsel, en inflammatoir of chronisch wanneer deze prikkels langdurig aanwezig zijn.

Nociceptieve prikkels bereiken het centrale zenuwstelsel via nociceptoren in huid, spieren en organen. Ze reizen langs A-delta- en C-vezels naar het ruggenmerg, waar ze synapsen vormen in de dorsale hoorn. Via het spinothalamische pad en verwante routes bereiken signalen de thalamus en vervolgens de somatosensorische cortex; ook limbische en prefrontale netwerken dragen bij aan de emotionele en cognitieve aspecten van pijn.

Pijn wordt gemoduleerd door endogene analgesie en descendente pijnremmingsbanen. De gate-theorie beschrijft hoe afgifte van pijnsignalen kan worden gereguleerd door poorten in het ruggenmerg. Descenderende systemen uit de periaqueductale grijze massa en de nucleus raphe magnus remmen pijn via endorfine en noradrenaline. Belangrijke neurotransmitters zijn glutamaat, substance P en CGRP.

Bij chronische pijn kan centrale sensitisatie optreden: verhoogde excitabiliteit van neuronen in het ruggenmerg, waardoor prikkels pijnlijker worden en normale prikkels als pijnlijk worden ervaren (allodynie).

Klinisch belang: kennis van pijnprocessen ondersteunt diagnostiek en behandeling, die farmacologisch, lichamelijk en psychologisch kunnen zijn. Onderzoek richt zich op individuele variatie in pijnervaring en de invloed van psychosociale factoren.

---