waardoor

Waardoor is een Nederlands betrekkelijk voornaamwoord (of betrekkelijk voegwoord) dat betekent “door welke oorzaak” of “door welk middel”. Het wordt gebruikt om een relatieve bijzin in te leiden die aangeeft waardoor iets gebeurt, met andere woorden via welk middel, mechanisme of oorzaak een handeling of gebeurtenis wordt mogelijk gemaakt.

Het antecedent van waardoor is vaak een zelfstandig naamwoord dat een middel, hulpmiddel of oorzaak aanduidt, zoals gereedschap, methode of omstandigheden. Voorbeelden:

- Het gereedschap waardoor hij het meubel maakte lag op tafel. (instrument/middel)

- De methode waardoor hij het probleem oploste, bleek effectief. (middel/werkwijze)

- De regen waardoor de wedstrijd werd uitgesteld, kwam onverwachts. (oorzaak/gevolg)

Waardoor kan zowel in betrekkelijke als in vraagvorm voorkomen. Voor vragen zegt men bijvoorbeeld: Waardoor ben je zo laat? of Waardoor heb je dit kunnen doen? In geschreven en formele taal wordt waardoor vaak als helder en precies alternatief gebruikt voor andere uitdrukkingen zoals “met welk middel” of “door welke oorzaak”.

Verwante constructies zijn onder andere vormen met andere voorzetsels die een soortgelijke relatie aangeven, zoals waardoor/waarin/waarop, die telkens een relatie tot een bepaald antecedent aangeven. In vergelijking met vragen of zinnen met waarom, richt waardoor zich meer op middel of mechanisme dan op reden of intentie.

Samengevat: waardoor geeft aan waardoor iets gebeurt of hoe iets tot stand komt, en wordt vooral gebruikt wanneer het gaat om instrumenten, methoden of oorzaken die een gebeurtenis mogelijk maken.