vergelijking

Vergelijking is een term met meerdere betekenissen in het Nederlands. In taal- en literatuurstudies verwijst het naar een stijlfiguur waarbij twee dingen met elkaar worden vergeleken om een eigenschap, gevoel of situatie helder te maken. In het dagelijks taalgebruik gebeurt dit vaak met verbindingswoorden als zoals of als, bijvoorbeeld: zij lachte zoals een klok die tikt.

Er bestaan twee hoofdvormen van vergelijking. Bij de expliciete vergelijking wordt een duidelijk verbindingswoord gebruikt, zoals zoals, als of gelijk aan. Voorbeeld: zij is zo vastberaden als een leeuw. Bij een beeldvergelijking of metaforische vergelijking ontbreekt vaak een direct vergelijkingswoord en wordt de overeenkomst via beeldspraak tot uitdrukking gebracht, bijvoorbeeld: zij is een leeuw in de arena. Het onderscheid met een zuivere metafoor is subtiel en valt soms samen met beeldspraak; bij sommige metaforen wordt de vergelijking niet met een expliciet woord aangegeven.

Naast zijn literaire betekenis komt vergelijking ook voor in de taalkunde als onderdeel van stilistische patronen en analyse van teksten. In formuleringen kan een vergelijking de toon en de aanspraak van een stuk tekst sturen, zoals het benadrukken van kenmerken of contrasten.

In de wiskunde is vergelijking een andere, fundamentele betekenis: een bewering dat twee uitdrukkingen gelijk zijn, uitgedrukt met een gelijkteken, zoals x + 2 = 5. Deze wiskundige vergelijking vormt de kern van algebraïsche probleemoplossing.