vraagvorm

Vraagvorm is de grammaticale vorm die in het Nederlands wordt gebruikt om een zin vragend te maken. Het omvat directe vragen, waaronder ja/nee-vragen en informatievragen, evenals indirecte vragen die als deel van een zin voorkomen. De vraagvorm wordt bepaald door woordorde en, bij geschreven taal, door het vraagteken en de intonatie in gesproken taal.

Ja/nee-vragen ontstaan meestal door inversie van onderwerp en werkwoord in de hoofdzin. Voorbeelden: "Gaat hij naar huis?" of "Heeft zij het gezien?" In de tegenwoordige tijd gaat het werkwoord vaak naar de eerste plaats, gevolgd door het onderwerp; in samengestelde tijden blijft het hulpwerkwoord voorop. In informele spreektaal kan een ja/nee-vraag soms ook zonder inversie voorkomen, maar schriftelijk is inversie gebruikelijk.

Open vragen, of informatievragen, beginnen met een vragend woord zoals wat, wie, waar, wanneer, waarom, hoe of hoeveel. De standaardvolgorde is vragend woord + werkwoord + onderwerp + rest: "Waar wonen jullie?" "Wat doet hij nu?" "Hoe laat begint de les?" Bij samengestelde tijden kan het hulpwerkwoord ook aan het begin staan: "Wanneer heeft hij het gedaan?"

Indirecte vragen staan in een bijzin en volgen de declaratieve woordvolgorde. De inversie ontbreekt: "Ik vraag me af waar hij woont." Of: "We weten niet of hij meegaat." Indirecte vragen eindigen niet met een vraagteken in afrondende zinnen.

Vraagvormen zijn fundamenteel voor communicatie en variëren met toon en context, zeker tussen formeel en informeel taalgebruik.