waardoorwaarinwaarop

waardoorwaarinwaarop is geen enkel zelfstandig woord, maar een treffende aanduiding voor drie Nederlandse betrekkelijke voornaamwoorden die samen een belangrijk deel van de Nederlandse relativering vormen: waardoor, waarin en waarop. Deze vormen worden gebruikt om een bijzin te koppelen aan een antecedent, vaak een naamwoordgroep met een prepositie, en geven verschillende relaties aan tussen dat antecedent en de bijzin.

Waardoor verwijst naar de wijze, het middel of de oorzaak waardoor iets gebeurt. Voorbeeld: Het middel waardoor hij zich kon redden. Hiermee geef je aan via welke weg of op welke manier de gebeurtenis heeft plaatsgevonden. Soms kan ook een zonder-voorzetselconstructie mogelijk zijn, maar waardoor blijft de klassieke keuze voor meaning of instrument.

Waarin verwijst naar plaats of context. Voorbeelden: Het gebouw waarin hij werkt, de situatie waarin we verkeren. Daarmee geef je aan in welke ruimte, setting of tijd de handeling of gebeurtenis plaatsvindt. In tijds- of contextuele zinnen kan waarin zowel letterlijk als figuurlijk worden gebruikt.

Waarop verwijst naar het referentiepunt, punt of basis waarop iets steunt of waarop men zich baseert. Voorbeelden: Het plan waarop we vertrouwen, de regel waarop we ons beroepen, het punt waarop we een beslissing baseren. Deze vorm koppelt een voornaamwoord aan een doel, criterion of fundament.

In gebruik kunnen deze fused vormen soms vervangen worden door andere constructies, maar waardoor, waarin en waarop bieden compacte en officiële opties voor duidelijkheid in schriftelijke en formele context. In informele spreektaal kiezen veel sprekers vaker voor aparte prepositie+relatiefpronomen-constructies zoals het plan waar we op rekenen.