waarop

Waarop is een samengestelde betrekkelijke voornaamwoord in het Nederlands, gevormd uitwaar en de prepositie op. Het functioneert als een betrekkelijk voornaamwoord in relatieve clausules wanneer de verwijzing draait om de prepositie op, en kan ook als vraagwoord bestaan in waar-/op-vragen die betekenen “on wat” of “waarop”.

In betrekkelijke zinnen verwijst waarop naar een antecedent in de hoofdzin dat dienst doet als het object van de prepositie. Voorbeelden: Het bord waarop ik schrijf is wit. De brug waarop we liepen is oud. Deze vorm geeft een formele toon en wordt vaak gebruikt in geschreven taal, bijvoorbeeld in kranten en boeken.

In interrogatieve zinnen heeft waarop de betekenis “on wat” of “waarop” en kan het zelfstandig voorkomen of worden gecombineerd met de vervoegde werkwoordsvorm. Voorbeelden: Waarop wacht je? Wat is het waarop je wacht? In spreektaal komt vaak de niet-fusale vorm voor: Waar wacht je op? Deze spreeksnelweg is gebruikelijk in informeel taalgebruik; de samengestelde vorm blijft in formele contexten gangbaar.

Naast waarop bestaan andere fuseerte vormen met waar- en verschillende preposities, zoals waarover (over welke), waarmee (met welke), waarvoor (voor welke) en waardoor (door welke). Deze vormen vormen een familie van prepositionele betrekkelijke voornaamwoorden die een object van de prepositie in de clausule aanduiden.

Samenvattend dient waarop als gespecialiseerde brug tussen hoofd- en relatieve clausule wanneer de prepositie op de relatie bewerkstelligt, en kan het ook als expliciet vraagwoord voorkomen.