hoofdzin

Hoofdzin is in de Nederlandse grammatica een zin die op zichzelf kan staan en de kern vormt van een samengestelde zin. Een hoofdzin drukt een complete gedachte uit en kan samen met andere zinnen of zinsdelen voorkomen, zoals bij bijzinnen of nevenschikkende zinnen.

Een kenmerk van de hoofdzin is de woordvolgorde. In een hoofdzin staat het finite werkwoord meestal op de tweede positie (V2). Het eerste zinsdeel kan een tijdsaanduiding, onderwerp of ander zinsdeel zijn. Voorbeelden: «Vandaag ga ik naar huis.» en «Ik lees een boek.» Bij inversie in vragen of nadruk kan het werkwoord ook voor het onderwerp komen: «Ga ik naar huis?» of «Gaat u mee?» In imperatieve zinnen ontbreekt vaak het onderwerp: «Ga naar huis.»

Hoofdzin versus bijzin. Een bijzin is een zin die niet zelfstandig kan staan en aan de hoofdzin gekoppeld is, meestal door een voegwoord zoals omdat, zodat, hoewel of dat. In bijzinnen staat het finite werkwoord vaak aan het eind, bijvoorbeeld: «Omdat ik moe ben, ga ik naar bed.» Een samengestelde zin kan uit twee of meer hoofdzinnen bestaan, verbonden met nevenschikkende voegwoorden zoals en, maar, of.

Voorbeelden: hoofdzin: «Ik ga naar huis.» hoofdzin met tweede hoofdzin: «Ik blijf thuis en ik lees een boek.» bijzijn: «Ik blijf thuis omdat ik ziek ben.» Door deze kenmerken onderscheidt de hoofdzin zich van de bijzin en bepaalt deze de basisstructuur van veel Nederlandse zinnen.