voegwoord

Voegwoord is een onderdeel van de woordsoorten dat twee of meer zinsdelen met elkaar verbindt. In het Nederlands worden doorgaans twee hoofdtypes onderscheiden: nevenschikkende voegwoorden en onderschikkende voegwoorden. Nevenschikkende voegwoorden verbinden delen van gelijke waarde, zoals twee hoofzinnen of twee woordgroepen. Onderschikende voegwoorden verbinden een hoofzin met een bijzin en geven onder meer oorzaak, tijd, Voorwaarde, doel of gevolg aan.

Voorbeelden van nevenschikkende voegwoorden zijn onder meer en, maar, of, want en dus. Ze koppelen bijvoorbeeld twee hoofzinnen: “Zij gaat naar huis, en hij blijft.” Ze kunnen ook woordgroepen of zinsdelen met elkaar verbinden: “het boek is kort maar krachtig.” Nevenschikkende voegwoorden hebben meestal een losse, rechttoe-rechtaan functie en de volgorde in de zin blijft in de meeste gevallen onveranderd.

Voorbeelden van onderschikkende voegwoorden zijn onder meer omdat, dat, als, wanneer, toen, terwijl, nadat, voordat, zodat, opdat. Ze verbinden een hoofdzin met een bijzin en drukken onderwerping uit: “Ik blijf thuis omdat ik moe ben.” Bij een bijzin met een onderschikkend voegwoord staat de werkwoordelijke kern vaak aan het einde van de bijzin, wat invloed heeft op de zinsvolgorde: “Omdat hij moe is, blijft hij thuis.”

Samenvattend vormt het voegwoord een brug tussen zinsdelen en bepaalt het of twee delen gelijkwaardig zijn of of één deel ondergeschikt is aan een ander. Voegwoorden veranderen niet van vorm en zijn vaak te herkennen aan hun positie aan het begin van de verbonden clausules.