herkennen

Herkennen is een Nederlands werkwoord dat betekent dat iemand of iets als bekend wordt gezien of geïdentificeerd kan worden. Het gaat om het herkennen van een persoon aan diens gezicht of stem, van een object aan diens kenmerken, of van een situatie aan de signalen die ermee samenhangen. Daarnaast kan het betekenen dat iemand zich realiseert of beseft dat iets het geval is. In beide gevallen berust het proces op eerdere kennis of ervaring.

Het werkwoord is opgebouwd uit de stam kennen met het voorvoegsel her-, een prefix dat in het Nederlands vaak de betekenis van herkenning of terugvinden uitdrukt. Herkennen is meestal transitief: ik herken iemand, ik herken een gezicht, ik herken de straat. De vervoeging: ik herken, jij herkent, hij herkent; verleden tijd ik herkende; het voltooid deelwoord is herkend.

Het zelfstandig naamwoord 'herkenning' verwijst naar de handeling en het resultaat daarvan, namelijk het herkennen. Het wordt veel gebruikt in zowel het dagelijkse taalgebruik als in vaktaal, waaronder de psychologie, waar het meestal verwijst naar een geheugenproces waarbij een stimulus als eerder gezien of bekend wordt ervaren.

In de psychologie wordt herkenning onderscheiden van herinnering (herinnering). Bij herkenning gaat het om een cue-gedreven proces waarbij een stimulus als eerder gezien wordt herkend, terwijl herinnering vaak verwijst naar het actief ophalen van details zonder expliciete cues. Het onderscheid helpt bij het beschrijven van hoe mensen kennis uit geheugen gebruiken in situaties zoals gezicht- of stemherkenning.