vervangen

Vervangen is een Nederlands werkwoord met de kernbetekenis 'in de plaats stellen van iets door iets anders'. Het kan slaan op objecten, onderdelen of personen en wordt gebruikt in zowel fysieke als figuurlijke contexten, bijvoorbeeld een kapotte lamp die vervangen moet worden of een medewerker die tijdelijk wordt vervangen door iemand anders.

Conjugatie en gebruik: het is een transitief werkwoord; het vereist een direct object. Tegenwoordige tijd: ik vervang, jij vervangt, hij vervangt; wij vervangen, jullie vervangen, zij vervangen. Verleden tijd (onregelmatig): ik verving, jij verving, hij verving; wij vervingen, jullie vervingen, zij vervingen. Voltooid tijd: ik heb vervangen; hij heeft vervangen. De lijdende vorm wordt doorgaans gevormd met worden: er wordt vervangen (door iemand of door iets); met 'door' geeft aan door wie of wat het vervangen wordt uitgevoerd.

Etymologie: afgeleid van het voorvoegsel ver- en het werkwoord vangen (vangen). De combinatie heeft in de loop der tijd de specifieke betekenis ontwikkeld van 'iets zonder de oorspronkelijke toestand in de plaats stellen'.

Verwante vormen en aanduidingen: vervanging (het vervangen van iets) en vervanger (iemand die tijdelijk vervangt). Vervangen komt veel voor in technische contexten (onderdelen vervangen), maar ook in personele contexten (medewerkers vervangen, teams vervangen). Het begrip is breed toepasbaar in dagelijks taalgebruik en in zakelijke terminologie.