Verleden

Verleden is een Nederlands zelfstandig naamwoord met de basisbetekenis 'het verleden' of 'dat wat reeds is gebeurd'. Het verwijst naar gebeurtenissen, tijden en toestanden die ten tijde van nu zijn beëindigd. Het kan ook als bijvoeglijk naamwoord functioneren; voorbeelden zijn 'verleden jaar', 'verleden eeuw' of 'verleden tijden' waarin iets uit het verleden komt. In het alledaagse Nederlands wordt het begrip gebruikt om persoonlijke herinneringen, familiegeschiedenis en collectieve geschiedenis te beschrijven.

In de Nederlandse grammatica verwijst de term verleden tijd naar de tijden die handelen over wat in het verleden gebeurde. De meest gangbare vormen zijn de onvoltooid verleden tijd (simple past), zoals 'Ik liep naar huis', en de voltooid tegenwoordige tijd (present perfect), zoals 'Ik heb gelopen' of 'Ik heb naar huis gelopen', die een verbinding met het heden aangeven. Ook bestaat er de voltooid verleden tijd (past perfect), bijvoorbeeld 'Ik had gelopen'. Het begrip verleden tijd is fundamenteel bij het beschrijven van opeenvolgende gebeurtenissen in spraak en geschriften.

Naast grammaticale termen heeft het woord een brede semantiek in geschiedenis en cultuur. In historiografie verwijst het naar alle gebeurtenissen die vóór het huidige moment hebben plaatsgevonden, terwijl in geheugen- en cultuurstudies het verleden wordt bestudeerd als verbeelding, identiteit en collectieve herinnering. Veelvoorkomende zinnen zijn onder meer 'het verleden en heden', 'in het verre verleden' en 'het belastende verleden' in retorische of literaire contexten.