semantiek

Semantiek is de tak van de taalkunde en de filosofie die zich bezighoudt met de betekenis van taaluitingen. Het bestudeert hoe woorden, zinsdelen en zinnen betekenis dragen, hoe betekenissen met elkaar samenhangen en hoe referentie werkt in communicatie. Binnen de semantiek worden verschillende niveaus onderscheiden, van woordbetekenis tot zinsbetekenis.

In de filosofie is semantiek nauw verbonden met de theorie van referentie en waarheid. Frege maakte onderscheid tussen Sinn (betekenis) en Bedeutung (verwijzing). In de twintigste eeuw ontstonden formele benaderingen zoals de modeltheoretische semantiek, waarin de betekenis van zinnen wordt gedefinieerd via waarheidsonderwaarden en interpretatiedomeinen; Montague-gramma geeft een formele brug tussen taalkunde en logica.

Subvelden omvatten onder meer lexicale semantiek (betekenissen van woorden en woordgroepen), formele of logische semantiek (waarheidsvoorwaarden en interpretatiefuncties) en compositionele semantiek (de betekenis van samengestelde uitingen volgt uit de betekenis van de delen en de regels voor hun combinatie). Cognitieve semantiek richt zich op mentale representaties en concepten, terwijl pragmatiek de betekenissen onderzoekt die afhankelijk zijn van context, bedoeling en gebruik.

Toepassingen bevinden zich onder andere in vertaling, informatieopvraging en natuurlijke taalverwerking. Ook de semantiek speelt een centrale rol in het semantische web en in de ontwikkeling van ontologieën, waarmee betekenisvolle relaties tussen concepten in computersystemen kunnen worden vastgelegd.