vertaling

Vertaling is het proces waarbij betekenis en informatie uit een brontaal in een doeltaal worden overgezet. Het omvat zowel schriftelijke vertaling als mondelinge interpretatie (tolken), hoewel tolken meestal als een aparte discipline wordt beschouwd. Het doel is om de boodschap op een zo trouw mogelijk niveau te behouden, rekening houdend met taalregister, cultuur en doelpubliek.

Vertaling omvat verschillende domeinen, zoals literaire vertaling, algemene vertaling, technische en juridische vertaling, medische vertaling, en localisatie van software en websites. Vertaling kan handmatig door menselijke vertalers worden uitgevoerd, of ondersteund door machinevertaling en vertaalgeheugensystemen; post-editing van machinevertaling is gebruikelijk in commerciële processen.

Een vertaalproces omvat analyse van de brontekst, overdracht van betekenis naar de doeltaal en revisie. In de vertaalwetenschap worden concepten als formele equivalentie en dynamische equivalentie gebruikt, en de Skopos-theorie speelt een centrale rol. Skopos stelt het doel van de vertaling centraal; formele equivalentie probeert woord- en zinsniveau te behouden, terwijl functionele equivalentie zich richt op functionaliteit en leesbaarheid.

Kwaliteit wordt bepaald door nauwkeurigheid, leesbaarheid, passendheid van registers en culturele correctheid. Kwaliteitszorg omvat revisie, terminologiebeheer en proeflezen, evenals evaluatiemethoden die blinde vergelijking met referentieteksten kunnen omvatten.

Vertalen heeft eeuwenlang de overdracht van kennis mogelijk gemaakt, met klassieke voorbeelden zoals Bijbelvertalingen. In de moderne tijd hebben vertaalwetenschap en theorieën zoals Reiss en Vermeer bijgedragen aan een systematisch begrip van vertaalkeuzes. Skopos-theorie, functionele benaderingen en corpusgerelateerde methodes beïnvloeden hedendaagse praktijk.

Uitdagingen omvatten culturele verwijzingen, idiomatiek, humor, juridisch bindende teksten en het bewaren van toon, stijl en register. De opkomst van AI-ondersteunde vertaling en vertaaltechnologie verandert workflows en vereist continue kwaliteitsbewaking.