menselijke

Menselijke is de attributieve vorm van het Nederlandse bijvoeglijk naamwoord menselijk. Het verwijst naar wat met mensen te maken heeft of eigenschappen bezit die typerend zijn voor mensen. De vorm wordt vooral gebruikt vóór een zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld in uitdrukkingen als de menselijke conditie, de menselijke soort, of een menselijke fout. In predicatieve positie kan men ook zeggen dat iets menselijk gedrag is of dat het gedrag menselijk is.

Het begrip roept verschillende nuanceringen op. In brede zin betreft het wat kenmerkend is voor mensen, zoals rationaliteit, empathie, kwetsbaarheid of imperfectie. In ethische of maatschappelijke contexten wordt soms een meer waarderende toon gevoeld, met nadruk op menselijkheid of menswaardigheid. Het woord kan ook verwant voelen aan humane, hoewel humane meestal een sterkere connotatie van medeleven en respectvolle behandeling heeft; menselijk heeft doorgaans een bredere, descriptieve betekenis.

Etymologisch komt menselijk voort uit mens, aangevuld met het achtervoegsel -elijk om een bijvoeglijk naamwoord te vormen. De vorm is verwant aan andere Germaanse talen (bijvoorbeeld Duits menschlich) en is etymologisch verbonden met woorden die betrekking hebben op de mensheid. In moderne Nederlandse teksten wordt menselijk vaak in brede, descriptieve zin gebruikt, terwijl humaan vaker een morele of ethische lading draagt.

Voorbeelden: menselijke geest, menselijke natuur, menselijke fout, menselijke maat, de menselijke soort.