waarheidsonderwaarden

Waarheidsonderwaarden zijn de voorwaarden waaronder een zin waar is in een gegeven context of in een model van de werkelijkheid. In de semantiek en de filosofie van de taal geven ze aan wat er waar moet zijn om een uitspraak te laten kloppen. Vaak wordt dit gedaan via mogelijke werelden of via een formele interpretatie in een context, zodat elke zin een conditie heeft waardoor hij waar of onwaar kan zijn. Truth-conditional benaderingen benadrukken dat de betekenis van zinnen mede bestaat uit hun waarheid-onderwerpen: wanneer ze waar zijn, en onder welke omstandigheden.

Een veelgebruikte manier om waarheidsonderwaarden te modelleren is door middel van mogelijke werelden: een zin is waar in een wereld als aan de voorwaarden van de zin wordt voldaan in die wereld. Voorbeelden helpen dit duidelijk te maken: “De kat zit op de mat” is waar in een wereld waarin de kat bestaat en zich op de mat bevindt. “Het regent” heeft waarheidsonderwaarden gerelateerd aan de toestand van de atmosfeer in de huidige wereld. Zinnen als “De koning van Frankrijk is kaal” illustreren uitdagingen: zonder bestaan van de koning hebben sommigen geen duidelijke waarheid-waarde, wat heeft geleid tot theorieën over presupposities en contextafhankelijkheid.

Formeel wordt vaak gewerkt met modellen M en toewijzingen g zodat M,g φ waar maakt. De verzameling van mogelijke werelden waarin φ waar is, noemt men de waarheidset van φ. Deze aanpak maakt het mogelijk om gevolgtrekkingen en logische validiteit te analyseren. Beperkingen van waarheidsonderwaarden komen door context, indexicaliteit, vervagen en pragmatische factoren die invloed hebben op wat als waar geldt in een gegeven situatie. Desondanks vormen waarheidsonderwaarden een kernbegrip in de analyse van betekenis en communicatie.