eeuw

Eeuw is het Nederlandse zelfstandig naamwoord voor een periode van honderd jaar. Het wordt vooral gebruikt om historische tijdvakken aan te geven, zoals de twintigste eeuw (meestal aangeduid met 1901–2000 in formele context) of de negentiende eeuw. Daarnaast kan het woord in figuurlijke zin verwijzen naar een lange, kenmerkende periode of naar een lang bestaand tijdperk, bijvoorbeeld in uitdrukkingen als eeuweren of eeuwigheid.

Etymologisch komt eeuw uit het Oudnederlands en is verwant aan vergelijkbare Germaanse woorden die een lange tijdsduur aanduiden. De woordfamilie ligt daarmee dicht bij termen in andere Germaanse talen die verwijzen naar tijd of duur. In dagelijks gebruik is eeuw nauw verbonden met woorden als eeuwigheid (een toestand van oneindige tijd) en met uitdrukkingen als eeuwelang.

Vormen en zinsbouw: het woord wordt in het enkelvoud met de onbepaalde lidwoorden gebruikt als "een eeuw" en in het getalvoud als "eeuwen". De combinatie met telwoorden levert vormen als "dertigste eeuw", "vijfde eeuw", en zo verder. Een veelgebruikte uitdrukking is "eeuwenlang", wat letterlijk lang in de tijd van vele eeuwen aangeeft en overdrachtelijk voor een lange periode.

Gebruik in de geschiedenis en hedendaagse taal: eeuw is een veelvoorkomend hulpmiddel bij het dateren en beschrijven van tijdsperioden. Er bestaan twee gangbare interpretaties van wat een bepaalde eeuw precies omvat: sommigen rekenen met 1–100 als de eerste eeuw, anderen hanteren 01–100 of 1901–2000 voor de respectieve kamers van de kalender. In elk geval blijft eeuw een basisconcept voor het benoemen van lange tijdperken in kalender- en historisch onderzoek.