woordfamilie

Een woordfamilie is een groep woorden die afgeleid zijn van dezelfde stam of wortel en daardoor verwant zijn in vorm en vaak ook in betekenis. De verwantschap ontstaat vooral door woordvorming: achtervoegsels en voorvoegsels (afleiding) en door samenstelling. Ook terugafleiding of leenwortels kan leiden tot woordfamilies. Een woordfamilie biedt inzicht in de structuur van een taal en helpt bij het leren van woordvormen en woordbetekenissen. Het is echter geen garantie voor verwantschap in alle contexten: de betekenissen kunnen uit elkaar lopen en sommige vormen zijn volwaardige aparte woorden.

Een concreet voorbeeld is de woordfamilie rond de stam werk-. Hoofdwoord: werk. Afgeleide vormen: werken (werk als werkwoord), werkzaam, werkzaamheid, werkbaar, werkelijk, werkelijkheid, werkloos, werkloosheid, werkplek, werknemer. Deze vormen delen de wortel werk- en laten zien hoe een stam via suffixen en samenstelling nieuwe woorden genereert.

In taalkunde en lexicografie worden woordfamilies gebruikt om morphologische relaties rond een stam te groeperen. Ze helpen bij leerplannen, woordenschatverwerving en woordvormingsanalyse. Let op: de aanwezigheid van de stam bepaalt de familie, maar niet alle afgeleide vormen hoeven als leden van dezelfde familie beschouwd te worden; sommige zijn grammaticale varianten of leenwoorden.

Samenvattend toont een woordfamilie hoe woorden met een gemeenschappelijke wortel via afleiding en samenstelling kunnen uiteenlopen in betekenis en vorm, en biedt het een handig kader voor begrip en taalverwerving.

---