Hersenmetastasen

Hersenmetastasen zijn kankertumoren in de hersenen die afkomstig zijn uit cellen van een primaire tumor elders in het lichaam. Ze komen vooral voor bij volwassenen en vormen de meest voorkomende maligne hersentumoren in deze groep. De tumorcellen verspreiden zich via de bloedbaan naar de hersenen en vormen metastasen, vaak meerdere laesies maar soms één.

De meest frequente primaire tumoren die hersenmetastasen veroorzaken, zijn longkanker, borstkanker, melanoom, niercelcarcinoom en darmkanker. Ze komen zowel als meerdere als als enkele laesies voor en kunnen voorkomen in verschillende delen van de hersenen, zoals de hemisferen, cerebellum en hersenstam.

Symptomen hangen af van de lokalisatie en kunnen hoofdpijn, misselijkheid, toevallen, zwakte of gevoelloosheid aan een zijde, spraak- of gezichtsproblemen en cognitieve veranderingen omvatten. De klachten kunnen plotseling optreden of geleidelijk verergeren.

Diagnose vereist beeldvorming van de hersenen, meestal metcontrast-MRI. CT-scan kan gebruikt worden als MRI niet beschikbaar is. Daarnaast wordt gezocht naar de primaire tumor en naar metastasen elders in het lichaam, vaak met aanvullende onderzoeken en beeldvorming.

Behandeling beoogt symptoomverlichting en behoud van neurologische functie. Corticosteroïden worden vaak gegeven om zwelling te verminderen. Chirurgie kan overwogen worden voor goed functionerende patiënten met een enkele, goed toegankelijke metastase. Radiotherapie omvat stereotactische radiosurgery (SRS) voor beperkte aantallen laesies of hele hersenbestraling (WBRT) bij uitgebreide ziekte. Systemische therapie, afhankelijk van de primaire tumor, kan chemotherapie, gerichte therapieën of immunotherapie omvatten, soms gecombineerd met lokale behandelingen.

Prognose varieert sterk en hangt af van het aantal en de grootte van metastasen, de controle van de systemische ziekte en de algemene conditie. Gemiddelde overleving ligt doorgaans in de maanden, maar langer verblijf is mogelijk bij beperkte ziekte en goede prestaties. Regelmatige follow-up en beeldvorming zijn gebruikelijk.