stereotactische

Stereotactische, oftawel stereotaxie, is een verzameling van technieken die doelgerichte handelingen in het lichaam mogelijk maken door gebruik te maken van een driedimensionale coördinatenruimte die is afgeleid uit medische beeldvorming. Het doel is om structuren of afwijkingen met millimeternauwkeurigheid te lokaliseren en te bereiken, vaak via een vast referentieframe of een navigatiesysteem.

De methode berust op beeldvorming (zoals CT- of MRI-scans) en een planning die de exacte route van een instrument bepaalt. Een frame- of frameloze benadering wordt gebruikt om een instrument, een biopsie-naald of een radiotherapeutische beam naar het beoogde doel te sturen. In frame-based stereotaxie wordt een hoofd- of lichaamsframe bevestigd om beweging te voorkomen; frameless systemen gebruiken digitale navigatie en fiducials of oppervlaksamenstellingen.

Toepassingen zijn breed en vooral bekend in de neurologie en radiologie. In de neurowetenschappen wordt stereotactische techniek gebruikt voor hersenbiopten, het lokaliseren en behandelen van diepgelegen hersenstructuren, en voor functionele procedures zoals diepe hersenstimulatie. Daarnaast is stereotactische radiotherapie een belangrijke tak: tumor- of vaatmalformaties kunnen met gerichte straling worden behandeld via systemen als gamma knife of lineaire-accelerator-gebaseerde technieken, meestal met hoge stralingsdoses op een klein target en beperkte impact op omliggende weefsels.

Historisch gezien ontstond het concept eindigend in de eerste helft van de 20e eeuw en werd verder ontwikkeld door pioniers zoals het frame-gebaseerde principe en de latere radiosurgery-systemen. Hedendaagse stereotaxie combineert beeldvorming, planning en instrumentatie om nauwkeurigheid en veiligheid te verbeteren in diagnostiek en behandeling.

---