instrumentatie

Instrumentatie is de discipline die zich bezighoudt met meting, regeling en bewaking van fysieke grootheden in industriële systemen. Het omvat de selectie, installatie en het onderhoud van instrumenten die temperatuur, druk, stroming, niveau en andere parameters meten, evenals signaalverwerking en de koppeling met automatiseringssystemen. Instrumentatie vormt een kernonderdeel van proces- en automatiseringstechniek.

De belangrijkste bouwstenen zijn sensoren en transducers die een fysische grootheid omzetten naar elektrische signalen; transmitters en signaalconditioners die signalen versterken of conditioneren; regel- en besturingsapparatuur zoals PLC's en DCS-systemen; en actuatoren zoals kleppen en pompen die processen beïnvloeden. Diagrammen zoals P&ID tonen de lay-out van instrumentatie in een installatie. Kalibratie en traceerbaarheid zorgen voor nauwkeurigheid en betrouwbaarheid.

Instrumentatie wordt toegepast in sectoren zoals olie en gas, chemische industrie, energieopwekking, waterbehandeling en productie. Een instrumentatie-ingenieur is verantwoordelijk voor ontwerp, selectie, integratie, inbedrijfstelling en onderhoud van instrumentatiesystemen. Veiligheidsgerelateerde systemen, oftewel Safety Instrumented Systems (SIS), beschermen processen tegen ongewenste gebeurtenissen en vallen onder specifieke normen en certificering.

Internationale normen en standaarden spelen een belangrijke rol, bijvoorbeeld IEC 61511 voor functionele veiligheid en ISA-standaarden voor symbolen en documentatie. In het onderwijs wordt instrumentatieonderwijs gegeven als onderdeel van elektrotechniek, werktuigbouwkunde of automatisering, met focus op meting, regeltheorie, metrologie en procesregeling. De term instrumentatie is in veel contexten synoniem aan de Engelse term instrumentation.

---