synoniem

Een synoniem is een woord met ongeveer dezelfde betekenis als een ander woord in dezelfde taal. In de praktijk bestaan synonieme relaties uit woorden die in veel, maar niet alle, contexten elkaar kunnen vervangen. Volledige substitutie komt zelden voor, omdat elk woord naast denotatie ook nuances heeft op gebied van connotatie, register en collocaties.

Synoniemen onderscheiden zich door register, stijl en context. Ze variëren in nuance en kunnen niet altijd willekeurig worden uitgewisseld. Zo kunnen “groot” en “enorm” in de meeste gevallen synoniemen zijn, maar “enorm” draagt doorgaans een sterkere, dramatische lading. Andere subtiele verschillen hangen samen met collocaties (bijv. groot probleem versus enorme uitdaging) en met regionale voorkeuren. In sommige gevallen zijn woorden sterk contextafhankelijk, waardoor ze in bepaalde zinnen beter passen dan in andere.

In lexica en thesauri staan synoniemen vaak met notities over juist nuance en gebruik. Voor vertaling zijn synoniemen belangrijk om toon en register te behouden, maar valse vrienden kunnen misleidend zijn bij woord-voor-woordvertaling tussen talen. Binnen de taalkunde wordt synonieme-relatie gezien als een relatie tussen woorden die overlap hebben in betekenis, maar waarin context en pragmatiek bepalend blijven voor de uiteindelijke uitwisseling.