vermijdend

Vermijdend is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat verwijst naar vermijding of de neiging tot vermijden. De basis is het werkwoord vermijden, met het suffix -end. In de algemene taal beschrijft vermijdend gedrag of een vermijdende houding iemand die confrontaties, moeilijke emoties of sociale situaties vermijdt of uit de weg gaat. Het woord kan zowel beschrijvend als normerend gebruikt worden, bijvoorbeeld een vermijdende houding, een vermijdende reactie of een vermijdende relatie.

In de psychologie en klinische context wordt vermijdend vaak gebruikt om een patroon van denken en handelen te beschrijven waarbij interactie en emotie worden vermeden. Veelgebruikte termen zijn vermijdende persoonlijkheidsstoornis en vermijdende hechting (of vermijdende hechtingsstijl). Vermijdende persoonlijkheidsstoornis is een psychiatrische stoornis gekenmerkt door blijvende sociale inhibitie, gevoelens van ontoereikendheid en een verhoogde gevoeligheid voor kritiek, waardoor men sociale situaties vermijdt. Vermijdende hechting is een inmiddels veelgebruikte aanduiding binnen de hechtingstheorie voor een patroon waarin iemand nabijheid in relaties vermijdt en zich emotioneel terugtrekt, vaak uit angst voor afwijzing of pijn. De stoornis en de hechting beschrijven verwante maar onderscheiden verschijningsvormen van vermijding.

Behandeling van vermijdende persoonlijkheidsstoornis omvat meestal psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie, schema-gerichte therapie en sociale vaardigheden training. Medicatie kan worden ingezet bij comorbide aandoeningen zoals depressie of sociale angststoornissen, maar er is geen medicijn specifiek voor deze stoornis. Vermijdend gedrag kan ook voorkomen bij mensen zonder psychiatrische diagnose, als gevolg van ervaringen, temperament of coping-stijlen.