koopverslaving

Koopverslaving, ook wel compulsief kopen genoemd, is een gedragsstoornis waarbij iemand herhaaldelijk en oncontroleerbaar aankopen doet, vaak ondanks nadelige financiële, relationele of psychische gevolgen. Het gedrag lijkt op een verslaving en gaat gepaard met een korte euforie gevolgd door schuldgevoelens, schaamte of schuld.

Symptomen zijn onder meer een onvermogen om impulsen tot aankoop te weerstaan, het gebruik van winkelen als copingmiddel bij stress of somberheid, moeite om aankopen uit te stellen, en doorlopend geld uitgeven terwijl men financiële stabiliteit dreigt te verliezen. Vaak ontstaan verborgen uitgaven, schulden stapelen en wordt valse uitleg aan anderen gegeven om het uitgavenpatroon te verantwoorden. Het koopgedrag kan het dagelijks functioneren raken en relaties belasten.

Oorzaken en risicofactoren zijn divers: aanleg voor verhoogde beloningstoewijding, emotionele factoren zoals depressie of angst, impulsiviteit, en omgevingsfactoren zoals gemakkelijke toegang tot krediet of aantrekkelijke reclame. Comorbide aandoeningen komen vaak voor, waaronder stemmingsstoornissen, angststoornissen en middelengebruik.

Gevolgen zijn onder meer ernstige schulden, relatie- en werkproblemen, vernauwing van sociale activiteiten en een verhoogd risico op psychische distress. Diagnostiek vindt plaats binnen het kader van impulskontrole- of gedragsstoornissen; koopverslaving staat niet altijd apart vermeld in medische handboeken, maar wordt in de praktijk vaak behandeld als onderdeel van een bredere verslaving of impulsstoornis.

Behandeling omvat vaak cognitieve gedragstherapie, therapeutische ondersteuning bij emotieregulatie en budgetbeheer, en, indien nodig, behandeling van comorbide stoornissen. Hulp zoeken bij huisarts of GGZ-instelling en het opstellen van een realistisch uitgavenplan kunnen hulpbronnen zijn. Voorkomen draait om vroegsignalering, financiële begeleiding en steun van naasten.