gedragsstoornis

Gedragsstoornis, ook wel conduct disorder genoemd, is een psychiatrische aandoening bij kinderen en jongeren die wordt gekenmerkt door een aanhoudend patroon van agressief of antisociaal gedrag dat de rechten van anderen schendt of ernstige normen overschrijdt. Het gedrag omvat vaak agressie tegen mensen of dieren, vernieling van eigendom, bedrog of diefstal en duidelijke schending van belangrijke regels.

Diagnostiek volgt meestal de DSM-5 criteria: een persistent patroon van gedragsproblemen waarbij ten minste drie van deCriteria in de afgelopen 12 maanden aanwezig zijn, waarvan minstens één in de afgelopen 6 maanden. De criteria vallen in vier categorieën: agressie tegen mensen of dieren; vernieling van eigendom; bedrog of diefstal; en ernstige overtredingen van regels. Het gedrag veroorzaakt significante beperkingen in sociale, school- of beroepsmatige functioneren en kan niet volledig verklaard worden door een andere medische aandoening of middelengebruik. CD kan worden onderverdeeld in early-onset (voor het 10e jaar) en adolescent-onset, en kan worden aangevuld met de specifier “with limited prosocial emotions” wanneer kenmerken als gebrek aan berouw, empathie of oppervlakkige affectieve respons aanwezig zijn.

Oorzaken en prognose zijn multifactorieel: genetische en neurobiologische factoren, opvoedingsomgeving, gezinsstress en vaak comorbide stoornissen zoals ADHD, stemmingsstoornissen of middelenmisbruik spelen een rol. De behandeling is meestal multimodaal en omvat oudertraining (PMT), multisystemische therapie, cognitieve gedragstherapie gericht op sociale vaardigheden en probleemoplossing, en schoolgerichte interventies. Medicatie kan worden ingezet voor comorbide aandoeningen maar is geen eenzame behandeling.

De prognose varieert; zonder effectieve behandeling kan CD lang aanhouden en het risico op antisociale persoonlijkheidsstoornis in de volwassenheid verhogen. Vroege en intensieve behandeling vergroot de kans op betere uitkomsten.