struvietvorming

Struvietvorming verwijst naar de vorming van urinestenen die hoofdzakelijk bestaan uit magnesiumammoniumfosfaat, ook wel struviet of ammonium-magnesium-fosfaatsteen genoemd. Deze stenen ontwikkelen zich vooral bij urineweginfecties met ureaseproducerende bacteriën en komen voor in urine die relatief alkalisch is. Ze kunnen zich ontwikkelen tot grote staghornstenen die de nieren kunnen vullen en leiden tot obstructie en chronische infecties.

Oorzaak en mechanisme

Struvietstenen ontstaan wanneer bacteriën in de urine urease produceren. Urease zet ureum om in ammoniak en kooldioxide, waardoor de urine pH stijgt. In alkalische urine leveren Mg2+, NH4+ en PO4 3- zich aan tot struviet, wat leidt tot kristalvorming en steenvorming. De meest voorkomende veroorzakers zijn Proteus mirabilis, Klebsiella spp. en Pseudomonas aeruginosa. Struvietstenen kunnen snel groeien en complex gevormde typen vormen, zoals staghornstenen.

Symptomen

Klachten kunnen zijn: flank- of rugpijn, bloed in de urine, frequentie en pijn bij urineren, af en toe koorts en tekenen van onderste urinwegontsteking. Grote stenen kunnen obstructie veroorzaken en leiden tot nierbeschadiging als ze niet worden behandeld. Sommige mensen hebben weinig tot geen symptomen totdat er complicaties optreden.

Diagnostiek

Diagnose omvat urinetest en urinekweek om de infectie te identificeren en te beoordelen welke bacterie aanwezig is. Urine pH is vaak alkaline. Beeldvorming (zoals röntgenfoto, ultrangeluid of CT-scan) toont radiopaque stenen; staghornstenen zijn kenmerkend. Cultuur en beeldvorming begeleiden de behandeling.

Behandeling en preventie

Behandeling combineert antibiotica tegen de infectie met verwijdering van de stenen. Voor grote stenen is vaak endourologische ingreep noodzakelijk, bijvoorbeeld percutane nefrolithotomie of ureterorenoscopie met lithotripsie. Hydratatie en drainage van de urine zijn belangrijk. Preventie richt zich op het volledig behandelen van de infectie en het voorkomen van terugkeer door langdurige observatie, nazorg en, bij herhaalde infecties, mogelijk profylactische antibiotica. Preventie van hervorming berust op controle van de urineweginfecties en zorgvuldige follow-up. Prognose is doorgaans goed na adequate steenverwijdering en infectiebehandeling, maar terugkeer kan optreden bij aanhoudende bacteriële infectie.