fossiele

Fossielen zijn overblijfselen of sporen van organismen uit het verleden die in gesteente bewaard zijn gebleven. Ze vormen een belangrijke bron van kennis over de evolutie van het leven en over vroegere omgevingen. Fossielen kunnen resten van lichaamsweefsels betreffen, zoals tanden, botten, schelpen en exoskeletten, maar ook sporen en afdrukken, zoals voetafdrukken, nests en coprolieten (uitwerpselen).

Fossilisatie vindt meestal onder speciale omstandigheden plaats. De resten worden snel bedekt door sediment, waardoor bederf en verdwijning beperkt blijven. In sommige gevallen worden de oorspronkelijke materialen vervangen door mineralen (permineralisatie), of blijven afdrukken en holtes achter in het gesteente (casts en molds). Andere vormen van preservatie zijn carbonisatie en bevriezing, of bewaren in hars zoals amber.

Datingsmethoden bepalen wanneer het organisme leefde. Relatieve dating gebruikt stratigrafie en de associatie met andere fossielen (indexfossielen). Absolute dating berust op radiometrisch verval in mineralen, zoals U-Pb, K-Ar of Ar-Ar. Koolstof-14-datering is geschikt voor fossielen tot ongeveer 50.000 jaar oud. Voor oudere resten worden andere isotopen en methoden toegepast.

Het fossielenbestand is niet volledig; er bestaan biases naar het bewaren van bepaalde organismen en omstandigheden. Organismen met harde delen blijven vaker bewaard dan zachte weefsels. Slappe sedimenten of erosie kunnen fossielen wegnemen. Lagerstätten zijn plaatsen met uitzonderlijk goede preservatie en leveren veel informatie over uiterlijk en gedrag. Fossielen vormen een kernonderdeel van paleontologie, geowetenschappen en klimaatanalyse.

Fossielen helpen ons de geschiedenis van leven en het verleden klimaat te reconstrueren en fungeren als educatieve bronnen en inspiratie voor het bredere publiek.