klimaat

Klimaat is de lange termijn gemiddelde toestand van het weer in een bepaald gebied of op aarde als geheel. Het omvat kenmerken zoals temperatuur, neerslag, vochtigheid, wind en andere statistieken die over decennia tot millennia optreden. Het klimaat bepaalt in grote lijnen wat voor soort vegetation en waterbeschikbaarheid er is, en hoe gevoelig gebieden zijn voor extreme weersomstandigheden.

Het verschil tussen klimaat en weer is fundamenteel: weer beschrijft de kortetermijntoestand van de atmosfeer (uur tot dagen), terwijl klimaat de statistische eigenschappen van het weer over langere perioden beschrijft. Klimaat wordt doorgaans gedefinieerd aan de hand van perioden van circa 30 jaar of langer.

Belangrijke factoren die het klimaat bepalen zijn onder meer de ligging op aarde (breedtegraad), afstand tot de zee, oceaan- en luchtmassa-interacties, en feedbackmechanismen zoals het broeikaseffect en veranderingen in albedo. Regionale klimaten variëren sterk: tropen, gematigde zones en polaire gebieden kennen verschillende patronen van temperatuur, neerslag en extremen.

Klimaatverandering verwijst naar langdurige verschuivingen in deze klimatologische patronen, vooral sinds de industriële revolutie. Door menselijke activiteiten (voornamelijk uitstoot van broeikasgassen en landgebruik) is de gemiddelde temperatuur gestegen, naast veranderingen in neerslagpatronen, meer frequent en intense extreme weersverschijnselen en een zeespiegelstijging. Natuurlijke variabiliteit speelt daarbij een aanvullende rol.

Beïnvloeding en beleid richten zich op mitigatie (emissiereductie en overgang naar schone energie) en aanpassing (waterbeheer, landbouw, infrastructuur) om kwetsbaarheden te verkleinen. Klimaatmodellen simuleren de interacties van atmosfeer, oceaan en cryosfeer om toekomstige scenariO’s te verkennen op basis van verschillende emissiepaden.