cultuurafhankelijk

Cultuurafhankelijk is een term uit de sociale wetenschappen die verwijst naar verschijnselen waarvan de betekenis, waardering of uitvoering sterk afhangt van de culturele context. Iets wordt als cultuurafhankelijk beschouwd wanneer de interpretatie ervan aanzienlijk verschilt tussen samenlevingen of groepen en algemene aannames uit één cultuur mogelijk niet gelden voor andere culturen.

Oorzaken liggen in waarden, normen, socialisatie, taal, religie en politieke of economische instituties. Deze factoren bepalen hoe mensen betekenis geven aan gebeurtenissen, hoe ze communiceren en welke gedragingen als gepast worden gezien. Hoewel sommige basisprocessen mogelijk universeel lijken, wordt de interpretatie of expressie vaak cultuurafhankelijk.

Voorbeelden van cultuurafhankelijke verschijnselen zijn morele oordelen over juist en onrecht, eetgewoonten en voedselwaardering, normen rond tijd en punctualiteit, en wat als beleefd of respectvol wordt beschouwd in interacties. In taal en symboliek kunnen betekenissen van kleuren, rituelen en metaforen sterk verschillen. Ook in wetenschap en gezondheidszorg kunnen klachten, interpretaties van symptomen en behandelstrategieën cultuurafhankelijk zijn, wat invloed heeft op diagnose en zorg.

Onderzoek naar cultuurafhankelijkheid maakt gebruik van crosscultural studies en benaderingen zoals emic en etic om fenomenen vanuit binnen- en buitenperspectief te bekijken. Belangrijke aandachtspunten zijn vertaal- en interpretatieproblematiek en de noodzaak om conclusies voorzichtig te generaliseren.

Het begrip is relevant voor interculturele communicatie, beleid, marketing en het ontwerpen van interventies en educatieve programma’s die rekening houden met culturele diversiteit.