beleefd

Beleefd is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat aangeeft dat iemand zich met respect en hoffelijkheid gedraagt in omgang met anderen. Het woord wordt gebruikt om gedragingen en taalgebruik te beschrijven die als gepast en respectvol worden ervaren in sociale, professionele en openbare situaties. Beleefd gedrag omvat vaak elementen zoals vriendelijk begroeten, oogcontact maken, luisteren zonder te onderbreken en beleefd verzoeken formuleren (bijv. 'Kunt u alstublieft... ?').

In taalgebruik komt beleefdheid tot uitdrukking in toon en formele vormen van aanspreken, zoals het gebruik van u en de juiste beleefde uitdrukkingen als alstublieft en bedankt. Etymologisch gezien is beleefd verwant aan het idee van welvoeglijkheid en respect; het is een kernwaarde in veel Nederlandse en Vlaamse omgangsnormen. Beleefdheid wordt vaak gezien als een basisvoorwaarde voor effectieve communicatie en samenwerking.

Het concept kent gradaties: informeel beleefd is gebruikelijk onder vrienden en familie, formeel beleefd is gebruikelijk in zakelijke, academische of dienstverleningscontexten. Een overdreven beleefde houding kan als pretentieus worden ervaren. In verschillende regio’s kan de mate van formaliteit verschillen; het bepalen van het juiste aanspreekniveau (u vs jij) is vooral belangrijk bij onbekende personen, ouderen en in officiële settings. Zie ook etiquette, omgangsvormen en gastvrijheid.