aanspreken

Aanspreken is een Nederlands werkwoord met meerdere verwante betekenissen rond het adresseren van iemand of een groep, het voeren van een gesprek of het geven van een directe aansturing. Het kan slaan op het rechtstreeks benaderen van iemand, op het richten van de aandacht op een bepaald punt, of op het toespreken van een publiek.

Gebruik met een persoon: iemand aanspreken betekent iemand rechtstreeks aanspreken of benaderen. Voorbeelden zijn: “Mag ik je even aanspreken?” of “Hij sprak de medewerker aan op zijn fout.” Met een onderwerp kan men aangeven waartegen of waarmee men iemand aanspreekt, bijvoorbeeld: “Hij sprak haar aan op haar gedrag.”

Gebruik met publiek: naast individuen kan men ook een groep toespreken of een toespraak houden. In die zin zegt men vaak “toespreken” of “een toespraak houden”, terwijl aanspreken ook gebruikt kan worden in de zin van het richten van een boodschap aan het publiek: “De spreker sprak het publiek aan.”

Aanspreekvorm en aanspreekniveau: in formele context gebruik je vaak “u” en een formele aanspreekvorm zoals meneer of mevrouw. De term aanspreekvorm verwijst naar de manier waarop je iemand aanspreekt.

Grammatica en varianten: de stam is aanspreek-, het werkwoord wordt vervoegd als: ik spreek aan, jij spreekt aan, hij spreekt aan; verleden tijd: ik sprak aan; voltooid deelwoord: aangesproken. Gebruik met hulpwerkwoord: ik heb aangesproken.

Voorbeelden: “De docent spreekt de klas aan op het uitblijven van inleveringen.” “De presentator sprak het publiek aan bij de aanvang van de show.” Aanspreken is daarmee een basisbetekening die zowel persoonlijke benadering als publiekgerichte communicatie omvat.