generaliseren

Generaliseren is het proces waarbij kenmerken die gelden voor waargenomen gevallen of voor een subgroep worden toegepast op een bredere groep of op alle gevallen. Het levert een algemene uitspraak op die de complexiteit van individuele variatie wil samenvatten. In het dagelijks taalgebruik gebeurt dit vaak bij beperkte ervaringen: na één slechte ervaring met een product menen mensen dat het hele merk slecht is, of bij een enkele ontmoeting wordt gedacht dat iedereen zo is.

Etymologie: Het werkwoord is afgeleid van het Franse généraliser, via het Nederlands, met het zelfstandig naamwoord generalisatie of veralgemening als verwante termen.

Toepassingsgebieden: In de logica en filosofie spreekt men van generalisatie bij het afleiden van algemene wetten uit particuliere feiten. In de wetenschap en statistiek verwijst generaliseerbaarheid (external validity) naar de mate waarin resultaten uit een steekproef op de populatie kunnen worden toegepast. In het dagelijks leven wordt generaliseren vaak als mental model gebruikt om complexiteit te vergroten en snel conclusies te trekken.

Kritiek en valkuilen: Generaliseren kan nuttig zijn voor begrip en theorievorming, maar overgeneralisatie leidt tot onjuiste conclusies en stereotypering. Voorzichtigheid is geboden door representatieve gegevens, separate verificatie en expliciete grenzen van wat wel en niet kan worden gegeneraliseerd.