socialisatie

Socialisatie is het proces waarbij individuen de normen, waarden, overtuigingen en gedragingen van een groep of samenleving leren en internaliseren, zodat ze als volwaardige leden kunnen functioneren. Het vindt in lengte van tijd plaats, met een sterke start in de vroege jeugd en voortdurende aanpassingen gedurende het hele leven.

Er worden verschillende vormen onderscheiden. Primaire socialisatie gebeurt in het gezin en directe omgeving, waar basisvaardigheden, taal en fundamenten van normen worden aangeleerd. Secundaire socialisatie vindt plaats door instellingen zoals school, werk, vriendengroepen en media, waar meer gespecialiseerde rollen en verwachtingen worden bijgebracht. Anticiperende socialisatie houdt in dat iemand alvast leert hoe men toekomstige posities of rollen kan verwerven, terwijl resocialisatie optreedt wanneer bestaande normen en gedragingen opnieuw moeten worden aangeleerd in een nieuwe context, bijvoorbeeld na migratie of bij een verandering van beroeps- of leefomgeving.

Belangrijke socialisatieactoren zijn gezin, onderwijs, peer groups, massamedia en digitale media, religie en werkculturen. Kinderen leren door observatie, imitatie, beloning en straffen, maar ook door interactie en interpretatie van symbolen. Hierdoor ontstaan op individuele en collectieve niveaus identiteiten en rolverwachtingen die kunnen leiden tot sociale integratie of juist conflict.

Theoretisch gezien leert men vanuit het perspectief van bijvoorbeeld het symbolisch interactionisme (Mead, Cooley) en sociaal- leertheorieën hoe normen en waarden intern worden geordend en doorgegeven. Culturele variatie, zoals individualistische versus collectivistische samenlevingen, en hedendaagse ontwikkelingen zoals globalisering en digitalisering beïnvloeden wie socializeert en welke normen worden doorgegeven.