Verkalking

Verkalking, ook wel calcificatie genoemd, is de afzetting van calciumzouten in weefsels of organen. Het kan fysiologisch voorkomen bij groei en botvorming, maar ook pathologisch zijn wanneer calcium neerslaat in ontbreken van normale regulatie. Verkalkingen kunnen voorkomen in zachte weefsels, in bloedvaten, in hartkleppen en in organen, en kunnen de functie ervan beïnvloeden.

Er worden doorgaans twee hoofdcategorieën onderscheiden: dystrofische verkalking, die optreedt in beschadigd of necrotisch weefsel terwijl het bloedcalcium normaal blijft; en metastatische verkalking, die ontstaat bij hypercalciëmie of stoornissen in calcium- en fosfaatbalans en ook in normaal weefsel kan voorkomen. Veelvoorkomende locaties zijn arteriële wanden, hartkleppen, nieren, longen en spieren. Daarnaast is tandsteen een vorm van verkalking die zich als calculus op tanden afzet door mineralisatie van tandplak.

Oorzaken en risicofactoren omvatten lokale factoren zoals trauma, ontsteking en ischemie; en systemische factoren zoals chronische nierziekte met disbalans in fosfaat- en calciumuitscheiding, hyperparathyreoïdie, vitamine D-overschot en granulomateuze ziekten zoals sarcoïdose. Ook tandsteen is een bekende, alledaagse vorm van verkalking in de mond.

Klinische betekenis varieert: veel verkalkingen zijn asymptomatisch en worden toevallig gevonden, maar sommige kunnen functieverlies of obstructie veroorzaken in hart, vaten of ademweg. Diagnose gebeurt via beeldvorming (röntgen, CT, MRI, echografie) en aanvullend bloed- en urineonderzoek naar calcium- en fosfaatmetabolisme. Behandeling is afhankelijk van de oorzaak en symptomen en kan bestaan uit het behandelen van de onderliggende aandoening, medicamenteuze maatregelen of, indien nodig, chirurgie of verwijdering van de verkalking. Preventie richt zich op het beheersen van calcium- en fosfaatbalans en, in de mond, op goede mondhygiëne om tandsteen te voorkomen.