Metaalallergieën

Metaalallergieën verwijzen naar overgevoeligheidsreacties tegen metalen, meestal nickel (nikkel), chroom en cobalt. De aandoening uit zich vooral als contactdermatitis: roodheid, jeuk, zwelling en eczeem op plekken die in contact zijn geweest met metaal, zoals de polsen, oren, hals en dijen. In sommige gevallen kan ook systemische reactie optreden bij blootstelling aan metaalionen via voeding, medicijnen of implantaten.

Oorzaak en werking: metalallergieën ontstaan meestal door een Type-IV overgevoeligheidsreactie. Metaalionen fungeren als hapten en binden aan eiwitten; het immuunsysteem herkent deze complexen als vreemd en activeert T-cellen, wat leidt tot ontstekingsreacties bij herhaalde blootstelling. Nickel is de meest voorkomende oorzaak; chroom en cobalt staan eveneens hoog op de lijst. Belangrijke bronnen zijn sieraden en horloges, knopen en kleding, brillen, gereedschap, tandheelkundige legeringen en medische implantaten.

Diagnose en differentiaal: patchtest (epicutane test) is de gouden standaard voor diagnose. Hierbij worden metalen allergenen op de huid aangebracht en beoordeeld na 48 en 96 uur (en vaak later). Negatieve resultaten sluiten een allergie niet volledig uit. Het klinische beeld, blootstellingsgeschiedenis en testresultaten samen bepalen de diagnose.

Behandeling en preventie: de belangrijkste maatregel is vermijden van het allergeen. Dit kan door het gebruik van nickelvrije voorwerpen, nickelreductie in consumentenproducten en barrièremethoden. Lokale behandeling bij ontsteking bestaat uit emolliënten en, indien nodig, topische corticosteroïden. Bij ernstige of chronische dermatitis kan kortdurende systemische behandeling nodig zijn. Bij tandheelkundige of orthopedische implantaten kan overleg met een allergoloog nodig zijn; vaak worden nickelvrije of titaniumlegeringen toegepast.

Prognose: met blootstellingsbeperking verbetert de huid meestal aanzienlijk, maar de allergie blijft doorgaans bestaan en vermijding is de kern van beheer.