allergeen

Een allergeen is een stof die bij mensen met een allergische aanleg een immuunreactie kan oproepen. Vaak gaat het om eiwit- of glycoproteïne-structuren. Allergische reacties ontstaan meestal via IgE-gemedieerde sensibilisatie, maar ook niet-IgE-gedragen allergieën komen voor.

Veelvoorkomende bronnen zijn aeroallergenen zoals pollen, huisstofmijt, huidschilfers van huisdieren en schimmels, maar ook voedingsmiddelen (peulvruchten zoals pinda's en noten, melk, ei, vis en schaaldieren), insectengiften, latex en sommige medicijnen. Allergenen kunnen via inhalatie, ingestie, huidcontact of injectie het lichaam binnenkomen.

Bij sensibilisatie raakt het immuunsysteem meestal gericht op een Th2-antwoord, wat leidt tot aanmaak van specifieke IgE tegen het allergeen. IgE bindt aan mestcellen en basofielen; bij herhaalde blootstelling treedt cross-linking op en komen histamine en andere mediatoren vrij, wat symptomen veroorzaakt zoals verstopte neus, jeuk, huiduitslag, astma of in ernstige gevallen anafaxie.

Diagnose gebeurt op basis van voorgeschiedenis en symptomen, aangevuld met tests zoals huidpriktests en serume IgE-bloedtesten. Voor sommige voedselallergieën kan een gecontroleerde voedselalergietest (voedseluitdaging) de goudstandaard zijn. Component-resolved diagnostics kunnen helpen bij de interpretatie van IgE-reacties.

Behandeling en preventie richten zich op vermijden van blootstelling waar mogelijk en op symptomatische controle. Medicatie omvat antihistaminica, neus- en longcorticosteroïden en bronchodilatoren. Bij ernstige reacties is een adrenaline- of epinefrine-auto-injector essentieel. Allergenenimmunotherapie is beschikbaar voor sommige aeroallergenen en voor steekallergieën; educatie en een noodplan zijn cruciaal.

Cross-reactiviteit komt vaak voor, bijvoorbeeld tussen pollen en bepaalde vruchten (pollen-fruitsyndroom) of tussen latex en tropische vruchten. De prevalentie van allergieën varieert wereldwijd en wordt beïnvloed door genetische en omgevingsfactoren.