insectengiften

Insectengiften zijn chemische stoffen die door bepaalde insecten worden geproduceerd voor defensie of jacht. Ze worden ingebracht via gespecialiseerde gifklieren en via een angel, steek of beet in het doelwit gebracht. Tot de belangrijkste producenten behoren bijen, wespen en de vele antensoorten. De samenstelling en werking van insectengiften variëren sterk per soort, maar ze bestaan vaak uit peptiden, enzymen en kleine moleculen die pijn veroorzaken, weefsel beschadigen of zenuwsignalen beïnvloeden.

Typische bestanddelen zijn melittine en fosfolipase A2 in bijengif; mastoparan en andere peptiden in wespengif; poneratoxine in het gif van bepaalde mieren. Deze moleculen kunnen membranen beschadigen, ionkanalen moduleren of ontstekingsreacties uitlokken. Een helperenzym zoals hyaluronidase helpt de gif zich door weefsel te verspreiden.

Insectengiften dienen vooral ter afweer tegen aanvallers en bij het lamleggen van prooi. Voor mensen kan contact met gif leiden tot pijn, zwelling en in sommige gevallen levensbedreigende allergische reacties (anafylaxie). Behandeling omvat vaak koude compressen, pijnstillers en in ernstige gevallen adrenaline (epinefrine) en medische zorg. Bij mensen met allergieën wordt venom immunotherapie overwogen.

Naast hun schadelijke effecten zijn gifstoffen nuttig in wetenschappelijk onderzoek vanwege hun selectieve werking op zenuwkanalen en celmembranen. Sommige componenten worden bestudeerd voor medicijnontwikkeling, antimicrobiële eigenschappen en analgesie. Venomcollectie gebeurt door elektrische stimulatie van de gifklieren.